Phương pháp dạy bé tập nói theo từng giai đoạn

Trẻ bao nhiêu tháng biết nói là điều mà đa số bố mẹ đều quan tâm. Bé sẽ bắt đầu làm quen với âm thanh khi ra đời, một số trẻ sẽ cảm nhận âm thanh ngay từ khi còn trong bụng mẹ. Hầu hết các bé sẽ bắt đầu tập nói trong 3 đến 4 tháng tuổi và có sự thay đổi đáng kể trong 3 năm đầu đời, điều này chứng minh khả năng học hỏi và tiếp thu của bé diễn ra bình thường.

Mỗi bé có một tốc độ phát triển riêng. Có bé biết nói nhanh, cũng có bé biết nói chậm. Có trẻ nói nhiều, có bé nói ít. Tuy nhiên, khả năng nói của bé cũng phụ thuộc rất nhiều từ những phương pháp dạy trẻ học nói của ba mẹ.

Với những phương pháp dạy bé tập nói cực đơn giản, dễ áp dụng dưới đây, mẹ có có thể nghiên cứu và áp dụng trong quá trình chăm sóc con.

1. Từ 0 đến 3 tháng tuổi

Trẻ từ 0-3 tháng tuổi tai chưa thật sự phát triển nhiều nên chỉ mới nghe được những âm thanh như tiếng mẹ ru ngủ. Trong giai đoạn này bé có thể phát ra những âm thanh đơn như ahhh.

Ở giai đoạn này bạn hãy nói chuyện với bé, hát cho bé nghe. Bé cần phải hiểu các từ trước khi nói. Vì vậy, việc nói chuyện và hát sẽ giúp xây dựng các mối liên kết trong não của bé. Mẹ cũng nên tạo sự chú ý bằng cách gọi tên bé. Đây là âm thanh bé thường xuyên được nghe nên cũng sẽ ghi nhớ lâu nhất

Việc gọi tên bé thường xuyên sẽ giúp trẻ học phản xạ nghe nói từ nhỏ.

2. Từ 3 đến 6 tháng tuổi

Khoảng 3-4 tháng tuổi, đây là thời điểm mà bé làm quen với các từ như “bababa”, “dadadada”. Lúc này bé rất muốn hóng chuyện, bé cố gắng hết sức để phát ra tiếng để giao tiếp với mọi người. Bé cố gắng sử dụng lưỡi, răng, vòm miệng và thanh quản của mình để phát ra tiếng.

Hãy thử dạy trẻ học nói bằng cách bắt chước lại những âm thanh mà bé phát ra. Điều này không chỉ khuyến khích trẻ làm nhiều hơn mà còn bắt đầu dạy trẻ nói chuyện. Chờ cho đến khi bé nói xong, bạn hãy nói lại những tiếng tương tự mà trẻ vừa nói.

Trẻ từ 4-6 tháng tuổi sẽ bắt chước ngữ điệu, âm lượng theo lời nói và nét mặt của ba mẹ. Các mẹ sẽ đóng vai trò quan trọng khi chơi đùa cùng con vì bé sẽ bắt đầu làm quen với môi trường xung quanh. Vì vậy, khuyến khích bé bắt chước âm thanh của bố mẹ bằng cách lặp đi lặp lại cho bé nghe và làm theo hoặc đặt câu hỏi cho bé: “Con có đói không?”, “Con có muốn uống sữa không?”.

Mẹ cũng nên lưu ý giao tiếp với trẻ bằng ánh mắt. Tránh tình trạng nói chuyện với bé nhưng lại nhìn sang chỗ khác, hoặc tệ hơn nữa là làm một việc khác. Bằng cách gọi tên và giao tiếp bằng mắt, bé sẽ dễ dàng đoán được ý câu nói của mẹ hơn.

3. Từ 6 đến 12 tháng tuổi

Ở tháng này bé bắt đầu bập bẹ theo âm thanh mà bé nghe được và cố gắng bắt chước, bé sẽ thêm các giai điệu khác nhau vào giọng nói của mình. Đến 6 tháng tuổi, bé sẽ nhận ra sự tức giận hoặc kích động trong giọng nói của bạn và cũng sẽ bắt đầu phát ra nhiều âm thanh hơn để thu hút sự chú ý hoặc thông báo cho bạn biết bé đói.

Nhận ra âm thanh của bé và nói chuyện sẽ giúp bé cảm thấy vui hơn. Đây là lúc mà bé bắt đầu cảm thấy thích thú với giọng nói của bản thân.

Ở giai đoạn này hãy chơi những trò chơi đơn giản kết hợp đọc thơ/ đồng dao có vần điệu. Ú òa chính là một trong những lựa chọn tuyệt vời cho giai đoạn này. Chơi trò soi gương: Chỉ vào bé và bóng mẹ trong gương và giới thiệu cho bé tên của mình và tên mẹ và chơi trò giới thiệu tên đồ vật, con vật trong nhà.

4. Từ 12 đến 18 tháng tuổi

Hầu hết các bé có thể nói một vài từ đơn giản như “mama” và “Dadda” vào cuối 12 tháng, bé có thể lặp lại những từ hoặc âm thanh cuối cùng trong câu nói được nghe trước đó từ bạn.
Bé đã biết ý nghĩa của từ ngữ và thậm chí có bé đã biết dùng từ chính xác trong các tình huống và biết lên xuống giọng tùy vào ngữ cảnh. Trẻ còn có thể trả lời hoặc ít nhất là hiểu được những đoạn nói chuyện ngắn của bạn chẳng hạn như “Con hãy đặt nó xuống”.

Lúc này bé đã biết nói một hay nhiều từ ngữ ghép lại thành câu với mọi người xung quanh.
Trong giai đoạn này mẹ nên sử dụng những phương pháp sau:

Tập ngôn ngữ cử chỉ: Để giúp bé học các ngữ nghĩa đi cùng cử chỉ các mẹ hãy kết hợp từ ngữ với hành động đi kèm. Chẳng hạn, khi mẹ không muốn bé làm gì, hãy nói “không không” kèm theo lắc lắc đầu hoặc lắc bàn tay. Khi mẹ nói “bai bai” hãy kèm theo vẫy bàn tay

Dạy bé các từ đơn: Những từ đầu tiên mà con nói thường là danh từ chỉ người, con vật, đồ vật mà bé thường tiếp xúc như ba, mẹ, bà, ghế, bàn, chó, gà, hoa, sữa…

Dạy bé các từ chỉ trạng thái: Bé có thể học được thế nào là đau, ngứa, nóng, lạnh…

Dạy bé về các bộ phận cơ thể: Đây là lứa tuổi bé tự khám phá bản thân rất nhiều. Mẹ có thể dạy con phân biệt đầu, mắt, cổ, mũi, miệng…

6. Từ 18 đến 24 tháng tuổi

Lúc này vốn từ vừng của bé đã nhiều lên, bé có thể nói khoảng 50 từ, khả năng hiểu ngôn ngữ của bé cũng phát triển. Lúc này, bé thường lắng nghe, chú ý để học hỏi từ mới mỗi ngày từ những người xung quanh.

Đến 2 tuổi, các bé đã có khả năng xâu chuỗi một vài từ trong các cụm từ ngắn từ 2 – 4 từ, chẳng hạn như “Mẹ ơi, tạm biệt” hoặc “Con, sữa”. Trẻ cũng đang học các từ ngữ chỉ sự vật như “cốc” và những từ mang ý nghĩa trừu tượng như “của con”.

Tuy nhiên lúc này, bé chưa biết sắp xếp từ cho đúng như “mẹ ẵm ơi” thay vì “mẹ ơi ẵm”, vì vậy, mẹ cần dạy bé chỉnh sửa cho đúng. Những bước dạy bé tập nói thích hợp cho giai đoạn này:

Dạy bé về các hoạt động: Tuổi này, bé thích bắt chước các hoạt động của bố mẹ và thích “giúp đỡ”. Mẹ có thể tận dụng những tình huống thường xảy ra trong sinh hoạt hằng ngày để hướng dẫn bé tập nói. Những mẫu câu đơn giản như “ba đi làm”, “mẹ yêu con”, “bà đi ngủ”… sẽ giúp bé nhanh chóng tiếp thu được nhiều từ mới và tăng khả năng quan sát của bé và mẹ có thể phân cho bé một số nhiệm vụ nhỏ như “cất đồ chơi”, tự “uống nước”, tự “măm măm”. Mỗi khi chỉ cho bé một hoạt động nào, bạn hãy nhấn mạnh và lặp đi lặp lại từ ngữ để bé ghi nhớ.

Dạy bé về màu sắc: Ở lứa tuổi từ 18 tháng, mẹ có thể chỉ cho bé về sự khác nhau của màu sắc.

Dạy bé bài hát ngắn: Tùy theo nhịp phát triển riêng, bé có thể hát được các bài hát thiếu nhi đơn giản hoặc không.

7. Từ 25 đến 36 tháng tuổi

Giai đoạn này bé bắt đầu nói rành rọt, bé biết cách xưng hô, biết xưng con và gọi ba mẹ. Đây là giai đoạn vốn từ vựng của bé tăng lên đáng kể. Thậm chí, bé có thể ghép từ thành những câu đơn giản để nói chuyện với mọi người.

Khi bé lên 3 tuổi, vốn từ vựng sẽ mở rộng nhanh chóng và bé có khả năng hiểu biết về ngôn ngữ trừu tượng như “bây giờ”, những cảm giác như “buồn” và các khái niệm không gian như “trong”.

Bé có thể nói ra mong muốn của mình, và bé bắt đầu thắc mắc, bình luận, lý lẽ hất sức ngộ nghĩnh. Một số gợi ý về việc dạy bé tập nói trong giai đoạn này:

Dạy bé nói đầy đủ tên của mình.

Hỏi bé về số lượng, màu sắc, tên con vật, đồ vật.

Hỏi bé những câu hỏi mở: Để giúp bé phát triển khả năng tự suy nghĩ, hãy hỏi con những câu như “đây là cái gì vậy”, “con gà màu gì nhỉ”, “chú kiến đi đâu”.

Chơi trò giả bộ, đóng giả: Những trò chơi này cực kỳ hữu ích trong việc phát triển khả năng tư duy và ngôn ngữ của bé.

Mẹ đọc truyện cho bé nghe và hỗ trợ bé kể lại câu truyện đó. Hơn thế nữa, khả năng hiểu của bé cũng được tăng lên khi bé bắt đầu hiểu những câu lệnh đơn giản như “đặt ly lên bàn”, “đứng lên” hay “ngồi xuống”…

Hy vọng qua bài viết này, mẹ có thể đúc kết thêm những phương pháp để hoàn thiện cách dạy con tập nói qua từng giai đoạn. Chúc các mẹ và bé thành công.